∼ Maart ∼

De kleine blonde dood – Boudewijn Büch

You’re out of touch, my baby
My poor discarded baby
Out of time – Rolling Stones

Boudewijn Maria Ignatius Büch groeide in de jaren ‘50 van de vorige eeuw op in het Nederlandse Wassenaar. Een nogal ongelukkige jeugd met gescheiden ouders zou een blijvende invloed hebben op zijn werk.
Zijn eerste succes kwam er in 1976 met zijn debuutbundel ‘Nogal droevige liedjes voor de kleine Gijs’. Vanaf 1982 werd hij bekend als televisiepresentator. In zijn reisprogramma ‘De Wereld van Boudewijn Büch’ kwamen zijn aanstekelijke interesses voor o.a. eilanden en Goethe uitgebreid aan bod. Veel van deze afleveringen zijn integraal terug te vinden op het internet.
De echte grote doorbraak kwam er in 1985. In “De kleine blonde dood” verwerkt hij een autoritaire vader, een gestorven kind en een voorliefde voor the Rolling Stones tot een fantastisch drama.
De titel kondigt al aan wat de gebeurtenis zal zijn die de hoofdpersonages overkomt: de dood van de kleine blonde zoon van Boudewijn. Ondanks het donkere thema slaagt dit boek er ongelooflijk genoeg in een sfeer van nostalgie te scheppen. De jaren voor het overlijden zitten immers vol prachtige jeugdanekdotes zoals een bezoek aan de dierentuin van Boudewijn met zijn zoon Micky. De warme gloed van de herinneringen aan de jeugd van Micky contrasteren met de daartussen opgenomen herinneringen aan de vroege jaren van Boudewijn zelf. Boudewijn als vader en zoon, het is een prachtige beschrijving van de opvoeding uit twee perspectieven.
Doorheen de herinneringen uit verschillende tijden krijgt de lezer een steeds beter beeld van de personages en motieven van Boudewijn. Daarnaast wordt ook een scherp beeld van de tijdsgeest en cultuur in Nederland gecreëerd. Dit prachtige verhaal laat je volledig meeleven met een ongemeen interessant hoofdpersonage.
Boudewijn Büch zou de roman een aantal keer bijwerken en uiteindelijk in 2002 een vervolg publiceren met als titel ‘Het geheim van Eberwein’. ‘De kleine blonde dood’ werd in 1993 ook verfilmd, maar: ga beter niet rechtstreeks voor de film, daarvoor is het boek te subliem!

∼ Februari ∼

Een dag uit het leven van Ivan Denisovitsj
A. Solzjenistyn
Gepubliceerd in 1962

Alexander Solzjenitsyn (1918-2008) studeerde wis- en natuurkunde aan de universiteit van Rostov. Tegelijkertijd volgde hij cursussen aan het Moscow Institute of Philosophy, Literature and History. Zoals hij zelf duidelijk maakte, twijfelde hij niet aan de superioriteit van de Sovjetunie totdat de geheime dienst er in 1945 achter komt dat hij zich in correspondentie negatief heeft uitgelaten over het beleid van Jozef Stalin. Hij wordt veroordeeld tot acht jaar werkkamp. Van 1950 tot 1953 werd Solzhenitsyn gevangengezet in het dwangarbeiderskamp Ekibastuz in Kazachstan. Deze periode gaf hem de inspiratie voor het schrijven van ‘Een dag in het leven van Ivan Denisovitsj’:
“Op een lange winterdag in het kamp, terwijl ik met een andere man een kruiwagen sjouwde, vroeg ik me af hoe je het hele bestaan van ons kamp zou kunnen uitbeelden. In wezen zou het voldoende moeten zijn om een grondige beschrijving van een enkele dag te geven, met minutieuze details en met de nadruk op de meest gewone soort werknemer; dat zou onze hele ervaring weerspiegelen. Het zou zelfs niet nodig zijn om voorbeelden te geven van bepaalde verschrikkingen. Het zou helemaal geen buitengewone dag moeten zijn, maar een volledig onopvallende dag, het soort dag dat oploopt tot jaren. Dat was mijn concept en het lag negen jaar lang in mijn gedachten. ”

Zijn debuutroman ‘Een dag in het leven van Ivan Denisovitsj’ beschrijft op indringende wijze één van de drieduizend zeshonderddrieënvijftig dagen van Ivan Denisovitsj Sjoechov als gevangene s-854 in een Siberisch strafkamp. Deze dag onderscheidt zich niet fundamenteel van de andere dagen.

De dag waarop het verhaal zich afspeelt is eigenlijk een betrekkelijk vrolijke dag. Als lezer maak je de dag zelf mee, van uur tot uur onderga je mee de voorvallen en gebeurtenissen in het kamp. En dat is wellicht de grootste verdienste van Alexander Solzjenitsyn. In feite is het heel wreed wat er wordt beschreven, maar Solzjenitsyn slaagt erin nergens sentimenteel of zwaar te worden. Het hele boek door blijft het leven in dit kamp zeer gedetailleerd en levendig beschreven. Het verhaal van deze dag kon echter net zo goed gebeurd zijn in een concentratiekamp van de Nazi’s of een heropvoedingskamp voor Oeigoeren.

Het verhaal gaat niet over hoe het mogelijk is dat onverschilligheid telkens opnieuw dergelijke onmenselijkheden mogelijk maakt, of over hoe iemand die ‘s avonds Dostojevski of Poesjkin leest, Repin of Tsjaikowski bewondert, ’s morgens terug naar zijn werk in het kamp kan gaan. Wel gaat het over hoe wij in deze horror overleven. Hoe we in zo’n situatie de toekomst verkorten naar ‘de volgende dag halen’ en ons optrekken aan datgene wat vaak als klein en banaal wordt gezien.

Solzjenitsyn werd wereldwijd bekend met zijn boeken ‘Een dag in het leven van Ivan Denisovitsj’, ‘Het kankerpaviljoen’ en “De Goelag-archipel”. Hij ontving in 1970 de Nobelprijs voor Literatuur.